Het RIVM en NOS meld: “Bijna iedereen in Nederland heeft te veel PFAS in bloed!” Het is een trendy woord de laatste tijd: “PFAS”. Eerder hoorde je het nooit en nu is er bijna geen week zonder een PFAS nood artikel: “Eet geen particuliere eieren meer vanwege PFAS” of “PFAS bereikt feutus via placenta, medische wereld dringt aan op onmiddelijke ban! (Diederik Gommers! Daar ben je!)” en ga zo maar door.
Het lijkt een zoveelste nieuwe crisis waar direct wat aan gedaan moet worden. Maar wat is dat “PFAS” nou eigenlijk?
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zitten in heel veel alledaagse producten vanwege hun unieke eigenschappen zoals water-, vet- en vuilafstotendheid. Omdat ze nauwelijks afbreken in het milieu en in het lichaam kunnen ophopen, is er wereldwijd steeds meer aandacht voor het beperken of verbieden van deze stoffen. Het worden ook wel de “forever chemicals” genoemd, omdat ze zeer langzaam afbreken in het lichaam en het milieu. Daardoor kunnen ze zich ophopen in je bloed, organen en weefsels, met schadelijke effecten op lange termijn (Oh nee!).
En nu de gevaren van PFAS in een tabelletje, ze zijn niet mals:
| Gezondheidsrisico | Gevolgen |
|---|---|
| Hormonale verstoring | Vruchtbaarheid, schildklier |
| Ontwikkelingsschade | Baby’s, kinderen |
| Immuunonderdrukking | Slechtere afweer, minder vaccinwerking |
| Kanker | Nier, teelbal, mogelijk lever/prostaat |
| Verhoogd cholesterol | Hart- en vaatziekten |
| Leverschade | Verminderde leverfunctie |
| Neurologische effecten | ADHD, angst, cognitieve achterstand |
Een hele lijst. Dus je kan nu bijna alles op PFAS gooien zou je zeggen.
Maar waar zit PFAS dan allemaal in? Weer een leuk tabelletje!
| Categorie | Voorbeelden van producten | Waarom PFAS wordt gebruikt |
|---|---|---|
| 🧥 Kleding & textiel | Regenjassen, sportkleding, outdoor-kleding, skikleding, tapijten, meubels | Water-, vuil- en vetafstotend |
| 🍳 Keukengerei | Teflon-pannen, bakpapier, airfryer-bakken, anti-aanbakfolie | Anti-aanbaklaag, hittebestendigheid |
| 🛍️ Verpakkingen | Fastfoodverpakkingen, pizzadozen, popcornzakken, koffiebekers | Vet- en vochtwerend |
| 🧯 Brandblusschuim | AFFF-schuim (vooral op luchthavens en in industrie) | Snel spreidbaar, effectief bij olie-/brandstofbranden |
| 💄 Cosmetica | Foundation, waterproof mascara, lippenstift, nagellak, zonnebrandcrème | Gladde structuur, waterafstotend, langhoudend |
| 🧪 Industrie | Halfgeleiders, microchips, zonnepanelen, smeermiddelen, afdichtingen | Chemisch inert, hittebestendig, lage wrijving |
| 🚗 Auto’s & luchtvaart | Interieurcoatings, brandstoffen, hydraulische vloeistoffen | Slijtvast, temperatuurbestendig, brandvertragend |
| 💊 Medische toepassingen | Bloedzakken, katheters, implantaten, chirurgisch textiel | Steriel, chemisch resistent |
| 🚿 Huishoudproducten | Schoonmaakmiddelen, impregneersprays, wasmiddelen, vloerwas | Vlekwerend, vuilafstotend |
| 🧸 Consumentenartikelen | Skiwax, vishengels, rugzakken, tenten, regenkleding, schoenspray | Water- en vuilafstotend |
Dus het zit al bijna in alles waar we mee in aanraking komen. En zelfs als je denkt dat je safe zit, dan kan het nog zijn dat PFAS niet direct in het eindproduct zit, maar wordt het gebruikt in het productieproces, waardoor het wel in kleine hoeveelheden aanwezig kan zijn. Het zit daarnaast ook in de grond, dus ook in het eten. In andere woorden…het is bijna onontkoombaar. Het is net dat je aan het vechten bent met een onzichtbare vijand.
Maar! Toch moet hemel en aarde worden bewogen om hier wat aan te doen! Want er moet een algemeen verbod op ALLE PFAS komen in Europa (word dit jaar (2025) over beslist).
Maar stel je voor, het verbod komt er en alles moet worden vervangen en aangepakt (wat vele miljarden gaat kosten) wat is dan het alternatief? En is dat dan WEL veilig? Weer een leuk tabelletje:
⚠️ Risico’s van PFAS-alternatieven – Tabel overzicht
| Alternatief | Toepassing | Mogelijke risico’s |
|---|---|---|
| Short-chain PFAS (C6, GenX) | Pannen, textiel, industrie | Nog steeds persistent, minder onderzocht, mogelijk ook toxisch |
| Siliconen coatings | Textiel, cosmetica, voedselverp. | Niet biologisch afbreekbaar, ophoping in milieu |
| Bioplastics (PLA, PHA) | Verpakkingen, bekers | Composteerbaar alleen onder industriële omstandigheden, gebruik van landbouwgrond |
| Was-gebaseerde coatings | Textiel, voedselverpakking | Minder duurzaam, moet vaak herhaald worden, beperkte hittebestendigheid |
| Keramische pannen | Keukengerei | Kan kapot gaan bij hoge temperatuur of vallen, variabele kwaliteit |
| Epoxy/keramische coatings | Industrie, elektronica | Mogelijk giftige productieprocessen, weinig langetermijnonderzoek |
| Natuurlijke cosmetica | Verzorgingsproducten | Vaak veilig, maar mogelijk kortere houdbaarheid, kans op allergenen |
| Papier zonder PFAS | Voedselverpakking | Minder vetwerend, kan sneller lekken of afbreken |
Kortom, we komen weer (met blijkbaar goede bedoelingen) in een vicieuze cirkel wat weer nieuwe problemen met zich mee brengt. Maar zoals we in het begin van het artikel beschreven, lijkt dit dus tot een nieuwe “crisis” te zijn bestempeld. Net als de “stikstof crisis” de constructie/bouw op slot heeft gezet zou dit ook weer voor allerlei problemen kunnen zorgen.
Laten we is kijken wat de”Hypothetisch” scenarios van een PFAS-verbod en wetgeving met zich mee zou kunnen brengen waar de doorsnee Nederlandse burger en middel-klein bedrijf tegenaan zou kunnen lopen.
| Strategie/misbruikvorm | Uitleg | Mogelijke gevolgen |
|---|---|---|
| 💼 Selectieve handhaving | Kleine bedrijven streng controleren, grote bedrijven ongemoeid laten | Concurrentievervalsing, marktverstoring |
| 🧾 Gebruik als handelsinstrument | Buitenlandse producten weren met beroep op “milieu”, maar eigen industrie beschermen | Protectionisme, handelsspanningen |
| 📉 Sluipende afbouw van industrieën | Strenge PFAS-regels inzetten om ongewenste sectoren weg te duwen | Economische krimp, verlies van werkgelegenheid |
| 🕵️♂️ Verscherpte toezichtstructuren | Milieuwetgeving gebruiken om toezicht of controle op bedrijven of burgers uit te breiden | Verlies van privacy, bureaucratische bemoeienis |
| 💰 Subsidie- en lobbyvoordeel | Alleen bevriende bedrijven krijgen toegang tot “groene innovatie”-subsidies | Machtsconcentratie, corruptie |
| ⛔ Versmallen van keuzevrijheid burgers | Verbod op producten zonder veilige alternatieven toelaten | Hogere kosten, minder keuzemogelijkheden voor consumenten |
| 🧃 Versneld verbod zonder overgangsperiode | Plotselinge wetgeving zonder voorbereiding | Chaos in ketens, faillissementen |
| 🔄 Doorschuiven naar andere giftige stoffen | Slechte vervangers worden doorgedrukt zonder toetsing | Nieuwe milieurisico’s, schijnveiligheid |
| 🧨 Gebruik als afleidingsmanoeuvre | Media-aandacht op PFAS-verbod vestigen om andere controversiële maatregelen te maskeren | Manipulatie van publieke opinie |
Een interessante lijst waar je in eerste instantie niet gelijk aan denkt als consequentie als je mainstream media nieuwsberichten leest. De mainstream media laat deze andere kant van de medaille ook niet zien. Tijd zal leren wat hiervan werkelijkheid word of dat we gerust adem kunnen halen en we volledig kunnen vertrouwen op de overheid in deze.
Een ding staat wel als een paal boven water. We zullen in de nabije toekomst nog zeker genoeg horen over PFAS.